Co to jest zdolność kredytowa – definicja

Art. 70 Prawa bankowego definiuje zdolność kredytową jako możliwość spłaty zaciągniętego zobowiązania finansowego. Powinno zostać ono uiszczone wraz z odsetkami w terminach, które przewiduje umowa kredytowa. Bank ma prawo wymagać od kredytobiorcy dostarczenia dokumentów pozwalających na ocenę jego zdolności kredytowej.  Po udzieleniu kredytu, bank ma prawo kontrolować sposób wykorzystania oraz jego spłatę. Co więcej, instytucja bankowa, od której wnioskujący chce pożyczyć pieniądze ma ustawowy obowiązek sprawdzić jego historię kredytową w Biurze Informacji Kredytowej.

Pkt. 1 art. 70 Prawo bankowe mówi:

„Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.”

Czyli – bez pisemnego udowodnienia możliwości spłaty kredytu, bank nie może pożyczyć pieniędzy. Reasumując, zdolność kredytowa to możliwość regularnego spłacania przez kredytobiorcę rat zobowiązania wraz z odsetkami. W przypadku jej braku, możemy jednak starać się o szybką pożyczkę bez sprawdzania zdolności kredytowej.

Co wpływa na zdolność kredytową?

Jak podaje Biuro Informacji Kredytowej, analiza zdolności kredytowej zawsze dzielona jest na dwie części. Pierwsza to ilościowa, a druga to jakościowa.

Analiza ilościowa uwzględnia

  • dochody, które są uzyskiwane przez wnioskującego o kredyt,
  • koszty utrzymania w ciągu miesiąca – m.in. żywność, rachunki,
  • wszystkie pożyczki i kredyty – całościową wysokość obecnego zadłużenia.

Analiza jakościowa uwzględnia cechy osobowe i historię kredytową. Za cechy osobowe rozumie się

  • stan cywilny,
  • liczba osób na utrzymaniu,
  • wykształcenie,
  • wykonywany zawód,
  • zajmowane stanowisko,
  • status majątkowy,
  • staż pracy,
  • status mieszkaniowy.

Analiza jakościowa to sprawdzenie danych, które będą miały wpływ na regularne spłacanie rat przez potencjalnego klienta banku. Podczas analizy zdolności kredytowej bank zawsze pobiera raport BIK.

Jak sprawdzić zdolność kredytową?

Osoba, która myśli o zaciągnięciu np. kredytu gotówkowego ma możliwość sprawdzenia swojej zdolności kredytowej na dwa sposoby: samodzielnie przy użyciu kalkulatora zdolności kredytowe lub przy pomocy pracownika bankowego. By sprawdzić zdolność kredytową niezbędne mogą się okazać:

  • kwota netto miesięcznego dochodu (należy wziąć w tym przypadku pod uwagę średnią z ostatnich sześciu miesięcy),
  • oszczędności (muszą wystarczyć na 10 proc. wkładu własnego),
  • źródło dochodów, rodzaj umowy o pracę oraz czas zatrudnienia,
  • pozostałe zobowiązanie finansowe (wcześniejsze kredyty czy pożyczki),
  • liczba osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego,
  • preferowana kwota kredytu,
  • czas spłaty kredytu.

Raport BIK – jak sprawdzić historię kredytową?

Czynnikiem, który ma znaczący wpływ na zdolność kredytową jest historia kredytowa. Sprawdzanie historii spłaty poprzednich kredytów lub pożyczek w Biurze Informacji Kredytowej jest proste. Wystarczy zarejestrować się na stronie BIK i pobrać raport, w którym znajdą się szczegóły dotyczące sytuacji finansowej.

Jak pobrać raport BIK?

  1. Wypełnić formularz,
  2. Odebrać link aktywacyjny, który przychodzi na podanego wcześniej maila i uaktywnić go,
  3. Wybrać konto bez pakietu i potwierdzić tożsamość,
  4. Zamówić raport (bezpłatny).

Raport bezpłatny nie zawiera wszystkich informacji, jakie można uzyskać z BIK. Tzw. pełen raport kosztuje 39 zł (pojedynczy) lub 79 zł (pakiet 12 raportów z usługami dodatkowymi).

Co znajduje się w raporcie?

  • historia zobowiązań kredytowych,
  • historia zobowiązań finansowych,
  • historia poszczególnych rat kredytu,
  • historia poszczególnych zobowiązań, (np. faktur za prąd)
  • scoring – ocena punktowa BIK.

Jak obliczyć zdolność kredytową?

Najprościej jest skorzystać z kalkulatora zdolności kredytowej, który można znaleźć w internecie albo skorzystać z pomocy doradcy finansowego. Można też samodzielnie orientacyjnie obliczyć swoją zdolność kredytową. Wtedy trzeba wziąć pod uwagę takie rzeczy, jak:

  • oszczędności – czy wystarczą na 10 proc. wkładu własnego,
  • średnia miesięcznych zarobków netto (średnia z ostatnich sześciu miesięcy),
  • koszty miesięcznego utrzymania danej osoby/jej rodziny,
  • koszty posiadanych już kredytów, pożyczek i spłacanych rat.

Ile trzeba zarabiać, żeby dostać kredyt?

Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Zarobki, które okażą się wystarczające w jednym banku, a innej instytucji mogą okazać się nie do przyjęcia. Osoby z najniższą pensją krajową mają najmniejszą szansę na kredyt hipoteczny, ale nie jest to niemożliwe.

Należy też pamiętać, że nie bez znaczenia jest wkład własny. Banki wymagają 10 proc. albo 20 proc. wartości mieszkania, które chce się kupić. Osoby, które nie mają wkładu własnego mogą pomyśleć o pożyczce na wkład własny.
Trzeba jednak pamiętać, że jest to kolejne duże zobowiązanie finansowe, więc warto dokonać dobrej i długofalowej analizy domowego budżetu. To pomoże uniknąć wpadnięcia w spiralę zadłużenia.

Należy odjąć od dochodów netto wszystkie ponoszone koszty. Kwotę, która została należy pomnożyć przez wartość 0,8. Kwota, która wyjdzie w ten sposób to orientacyjna wysokość raty kredytu.

Stukrotność miesięcznych zarobków odpowiada kwocie kredytu

Jak wysoki kredyt na mieszkanie można dostać? Poza obliczaniem zdolności kredytowej w indywidualnych przypadkach warto przypomnieć zasadę, która została przyjęta w krajach Europy Zachodniej. Mówi ona o tym, że potencjalny kredytobiorca może otrzymać kredyt na kwotę, która jest równa jego stukrotności miesięcznych zarobków.

W Polsce wysokość raty kredytu nie może wynieść więcej niż 50 proc. dochodów danej osoby (netto). W przypadku małżeństwa zdolność kredytowa jest większa. To bardzo wygodne, choć w przypadku rozwodu trzeba ponownie ustalać, kto spłaca kredyt i na jakich warunkach. Kredyt a rozwód to jedna z trudniejszych sytuacji.

Zdolność kredytowa, a dochód – forma zatrudnienia ma znaczenie

Wśród czynników analizowanych przez bank w badaniu zdolności kredytowej ważnym elementem jest warunek zatrudnienia. Kredytobiorcy z umową o pracę na czas nieokreślony są w najlepszej sytuacji, ponieważ są dla banku wiarygodni – w ich przypadku jest największa szansa, że będą regularnie spłacać raty. Nie jest jednak tak, że od razu po podpisaniu umowy o pracę można udać się do banku.

Jak długo trzeba być zatrudnionym na umowę o pracę, żeby bank wziął te dochody pod uwagę?

  • Minimum 3 miesiące,
  • minimum 6 miesięcy (opcjonalnie) – niektóre banki nie wezmą pod uwagę kredytobiorcy z mniejszym stażem zatrudnienia,
  • minimum 6 miesięcy lub minimum 12 miesięcy (w niektórych bankach) – w przypadku umowy na czas określony.

Może się zdarzyć sytuacja, kiedy bank w przypadku umowy o czas określony będzie wymagał jeszcze dodatkowych dokumentów – poświadczenia od pracodawcy, że wydłuży pracownikowi umowę, kiedy ta się skończy. Dzieje się tak wtedy, kiedy obecna umowa ma wygasnąć wcześniej niż w ciągu pół roku od złożenia wniosku o udzielenie kredytu.

Co jeszcze się liczy oprócz stażu pracy?

  • miejsce zatrudnienia (najlepsze według banków są organy państwowe),
  • stabilność przedsiębiorstwa,
  • pozycja firmy na rynku,
  • czas istnienia firmy,
  • wysokość wynagrodzenia,
  • rodzaj wynagrodzenia (np. podstawa plus premia – premia też jest liczona do zdolności kredytowej, jeśli jest stała lub cykliczna.

Jak umowa cywilnoprawna wpływa na zdolność kredytową?

Procedura analizy zdolności wygląda tak samo, ale zmieniają się wymagania banków np. co do stażu pracy. Umowa zlecenie czy umowa o dzieło są dla banków mniej wiarygodne niż umowa o pracę, ale obecnie można już wziąć na nie kredyt hipoteczny (jeszcze kilka lat temu nie było takiej opcji).

Co jest brane pod uwagę przez banki w przypadku brania kredytu na umowę inną niż umowa o pracę?

  • średnie wynagrodzenie z ostatnich 6, 12 lub 24 miesięcy (w zależności od banku),
  • zobowiązanie finansowe,
  • liczba osób w danym gospodarstwie domowym.

Bank może też wymagać poręczenia kredytu przez żyranta, ale nie musi.

Siedem sposobów na to jak zwiększyć zdolność kredytową

Poprawienie zdolności kredytowej to cel wielu osób, które przygotowują się do złożenia wniosku w banku. Jak więc poprawić zdolność kredytową?

  1. Pozbyć się zadłużeń (w miarę możliwości) – przed złożeniem wniosku dobrze jest spłacić wszystkie możliwe zobowiązania,
  2. Sprawdzić historię kredytową w BIK (pobrać raport BIK) – jeśli znajdują się tak nieprawidłowe dane, należy poprosić o ich skorygowanie,
  3. Wziąć kredyt wspólnie z drugą osobą (jeśli jest taka chęć i możliwość),
  4. Wybrać raty równe – przy wyborze rat malejących zdolność kredytowa zawsze obliczana jest w stosunku do pierwszej, najwyższej raty,
  5. Wybrać kredyt w polskiej walucie – kredyt w obcej walucie wymaga większej zdolności kredytowej,
  6. Podpisać umowę o pracę (jeśli jest możliwość zmiany umowy zlecenie lub dzieło na umowę o pracę),
  7. Wziąć kredyt na długi okres kredytowania – jednak w perspektywie czasu takie rozwiązanie jest o wiele kosztowniejsze.