Krajowy Rejestr Zadłużonych – państwowa baza dłużników niewypłacalnych

KRZ to baza dłużników, podlegająca bezpośrednio pod Ministerstwo Sprawiedliwości. Jej zadaniem jest gromadzenie szczegółowych danych osobowych wszystkich dłużników alimentacyjnych zalegających ze spłatą świadczeń dłużej niż 3 miesiące, osób planujących ogłoszenie upadłości konsumenckiej oraz dane o dłużnikach niewypłacalnych wobec których są lub były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne oraz dłużnikach posiadających orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia niektórych funkcji (art. 373 ust. 1 Prawo upadłościowe).

Zdaniem twórców ustawy o KRZ rejestr ma zapewnić wierzycielom błyskawiczny dostęp do akt postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych przez Internet. Ponadto ma zdyscyplinować dłużników i zwiększyć bezpieczeństwo obrotu w firmach.

Czy KRZ będzie bazą dłużników alimentacyjnych?

Ustawa z dnia 8 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych ma także znacząco zwiększyć skuteczność ściągania świadczeń alimentacyjnych. Od teraz każdej osobie zalegającej z wypłaceniem alimentów przez co najmniej trzy miesiące, może grozić kara grzywny lub pozbawienia wolności do 24 miesięcy. Ujawnienie danych personalnych dłużników w bazie KRZ i zaostrzenie prawa ma zmotywować do uregulowania zobowiązań, a pracodawców do niewspierania dłużników alimentacyjnych .

Projekt już teraz budzi wiele kontrowersji. Sceptycy przekonują, że pełna jawność danych z bazy doprowadzi do napiętnowania dłużników oraz negatywnie wpłynie na ocenę ich zdolności kredytowej w przyszłości i odbierze im szansę na zaciągnięcie dużego zobowiązania finansowego.

Od kiedy ruszy Krajowy Rejestr Zadłużonych?

W 2018 roku w mediach pojawiła się informacja, że po 16 latach działalności zlikwidowany zostanie Rejestr Dłużników Niewypłacalnych (RDN). Jego miejsce miał zastąpić Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości, którego uruchomienie zaplanowano na 1 lutego 2019 r. Do powstania CRRiU nigdy nie doszło a projekt porzucono na rzecz Krajowego Rejestru Zadłużonych.

KRZ miał ruszyć w roku 2019, następnie termin przesunięto na 1 lipiec 2021. Wielokrotne przekładanie daty uruchomienia bazy wynikało z konieczności zmiany prawa i dostosowania pracy bazy w trybie online. Ostatecznie datę startu internetowej bazy ustalono na 1 grudnia 2021 r..

Plan utworzenia KRZ udało się zrealizować i rejestr jest dostępny dla wszystkich zainteresowanych pod adresem http://krs.ms.gov.pl/. Już teraz, całkowicie za darmo można skorzystać z funkcji tablicy obwieszczeń oraz wyszukiwarki:

  • podmiotów i przeglądania postępowań,
  • wspólników spółek osobowych,
  • składników masy upadłościowej,
  • doradców restrukturyzacyjnych.

Czyje dane trafią do Krajowego Rejestru Zadłużonych od 2021 r.?

KRZ ma być publiczną bazą dłużników, prowadzoną przez Ministerstwo Sprawiedliwości w systemie teleinformatycznym. Dostęp do zgromadzonych danych na być powszechnie dostępny dla wszystkich użytkowników Internetu. Zgodnie z Art.2 Ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych do bazy przekazywane będą informacje o:

  • osobach fizycznych, osobach prawnych oraz firmach, wobec których są lub były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,
  • przedsiębiorcach, wobec których jest lub było prowadzone postępowanie o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji w organach nadzorczych i zarządczych,
  • wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki,
  • osobach fizycznych, osobach prawnych oraz firmach, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych,
  • osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

Jakie dane będzie udostępniał Krajowy Rejestr Zadłużonych?

Dane zawarte w KRZ mają być podzielone na rejestr jawny oraz rejestr dla uczestników postępowania i osób mających powody do przejrzenia akt. Pierwszy z nich zawierał będzie wszystkie ogólnodostępne informacje o dłużniku, drugi natomiast służył będzie do obsługi postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego, w którym akta sprawy są tworzone i przetwarzane. Informacją ogólnodostępną będzie zatem sam fakt złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i jego wynik, jednak osoby postronne nie będą miały wglądu w składane pisma i dokumenty.

W KRZ dostępne będą między innymi informacje takie jak:

  • imię i nazwisko osoby fizycznej bądź nazwa firmy,
  • adres miejsca zamieszkania lub siedziby,
  • numer PESEL, KRD i NIP,
  • dane sądu prowadzącego postępowanie i sygnatura akt sprawy,

Informacja o złożeniu przez dłużnika:

  • wniosku restrukturyzacyjnego
  • wniosku o ogłoszenie upadłości,
  • wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego,
  • informacja o prawomocnym zwrocie, oddaleniu lub odrzuceniu wniosku oraz umorzeniu postępowania

Informacja o zabezpieczeniu majątku dłużnika przez ustanowienie:

  • tymczasowego nadzorcy sądowego,
  • tymczasowego zarządcy lub zarządcy przymusowego,
  • informacja o zakresie i sposobie wykonywania zarządu,
  • ogłoszeniu upadłości lub oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości ,
  • wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego,
  • otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego i jego rodzaju,
  • informacja o liście wierzytelności, terminie i sposobie ich zgłaszania oraz planie spłaty bądź umorzeniu zobowiązań,
  • informacja o umorzeniu, zakończeniu lub uchyleniu postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego.

Jak długo Krajowy Rejestr Zadłużonych będzie przechowywał dane?

Dane zawarte w KRZ mogą być ujawniane przez maksymalnie 10 lat od prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą. Jeżeli w postępowaniu został prawomocnie zatwierdzony układ wierzycieli, dane przestają być ujawniane po upływie 3 lat od dnia wykonania układu lub 10 lat od dnia uchylenia układu lub jego wygaśnięcia z mocy prawa. Jeśli w postępowaniu został prawomocnie ustalony plan spłaty wierzycieli lub umorzono zobowiązanie, dane automatycznie przestają być ujawniane po 3 latach od stwierdzenia wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego albo 10 latach od dnia uchylenia planu spłaty wierzycieli.

Dane o osobach zalegających ze spłatą świadczeń alimentacyjnych automatycznie przestaną być ujawniane po 7 latach od ukończenia postępowania egzekucyjnego lub spłaty całej należności. Przez taki sam czas KRZ udostępnia informacje o osobach, wobec których egzekucja komornicza była bezskuteczna. Przed upływem podanego czasu dane ujawniane przez Krajowy Rejestr Zadłużonych nie mogą być usunięte. Na wniosek dłużnika możliwe jest jednak natychmiastowe usunięcie lub zmiana danych błędnych.

Długoterminowe skutki wprowadzenia ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych

Ustawa o KRZ ma za zadanie dostosować polskie prawo do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 ws. postępowania upadłościowego. Zobowiązuje ono kraje członkowskie do prowadzenia co najmniej jednego rejestru z informacjami o postępowaniach upadłościowych. Zgodnie z założeniami ustawy, nowy system będzie łączyć rejestry upadłości oraz europejski portal „e-Sprawiedliwość”, który pełnić ma rolę centralnego elektronicznego punktu dostępu do informacji. Dzięki temu użytkownicy uzyskają dostęp do dokumentów i informacji zawartych w rejestrach upadłości, z możliwością wyszukiwania we wszystkich językach urzędowych UE.

Nowy system zakłada także cyfryzację postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego, co usunie problem wielogodzinnych kolejek. Po wejściu ustaleń w życie:

  • komunikacja uczestników postępowania z sądem ma się odbywać głównie drogą elektroniczną,
  • wnioski i dokumenty dotyczące postępowań wobec przedsiębiorców mają być składane drogą elektroniczną, co umożliwi automatyczne przenoszenie danych z wniosku do repozytoriów,
  • akta i raporty z postępowań oraz spisy wierzytelności mają być prowadzone i przesyłane w formie elektronicznej,
  • pracownicy, wierzyciele alimentacyjni i inni dłużnicy nadal będą mogli składać deklaracje w formie papierowej lub ustnej w biurze podawczym właściwego sądu,
  • planowana jest rezygnacja z (kosztownego dla przedsiębiorców) publikowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszeń związanych z upadłością i restrukturyzacją oraz wprowadzenie zasad dotyczących przygotowywania sprawozdań okresowych i końcowych przedsiębiorstwa.

Rejestr ma stać się źródłem informacji o podmiotach zagrożonych niewypłacalnością, niewypłacalnych oraz tych względem których umorzono bezskuteczną egzekucję. Ponadto w pełni jawne będą dane dłużników, wobec których orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Szybki dostęp do informacji z KRZ umożliwi sprawniejszy nadzór i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, co stanowić ma duże ułatwienie dla przedsiębiorców.