Czym jest rejestr dłużników?

Rejestr dłużników to centrum informacji na temat długów gospodarczych i kredytowych. Większość konsumentów kojarzy rejestry dłużników z bankami, które weryfikują historię kredytową i oceniają zdolność kredytową. Należy jednak wiedzieć, że rozróżniamy co najmniej trzy typy list dłużników. Te przechowują informacje różnego pochodzenia i o różnym charakterze.

Wszelkich informacji o niespłaconych zobowiązaniach dostarczają wierzyciele, w momencie, gdy dłużnik zbyt długo zwleka ze spłatą. Wierzyciel ma prawo przekazać informacje o braku płatności i w ten sposób zmotywować dłużnika do szybkiej płatności. Pojawienie się imienia i nazwiska na liście dłużników powoduje trudności w uzyskaniu korzystnego kredytu w banku czy nawet przy zakupach na raty.

Może to mieć miejsce np. gdy klient nie płaci rachunków, nie wywiązał się z umowy kredytowej lub nie opłacił wystawionej faktury. W ten sposób informujemy innych uczestników rynku finansowego o niewypłacalnych czy nierzetelnych klientach.

W bazach można również sprawdzić siebie za darmo oraz długi firmy, kontrahenta, z którym chcemy nawiązać współpracę.

Jakie jest zadanie baz dłużników?

Głównym zadaniem rejestrów dłużników jest zapewnienie dostępu do szybkiej wymiany informacji na temat zadłużenia. Misję i cel istnienia wszystkich baz danych dłużników świetnie określa Biuro Informacji Kredytowej, przedstawiając swoje zadania:

„Projekty, które realizujemy w Grupie BIK oraz zewnętrzne inicjatywy, które wspieramy, mają na celu wzrost świadomości konsumentów w obszarze budowania wiarygodności finansowej oraz ochrony tożsamości.”

Tak w skrócie można opisać cel działalności list dłużników. Świadomość ograniczeń, konsekwencji spowodowanych wpisaniem na listę dłużników jest motywacją do terminowego płacenia zobowiązań i wywiązywania się z umów.

Bazy dłużników w Polsce

W Polsce funkcjonuje kilka baz dłużników działających w ramach Biur Informacji Gospodarczych lub jako samodzielne instytucje. Co ważne, poszczególne rejestry nie prowadzą jednej wspólnej czarnej listy dłużników. Każda z nich prowadzi oddzielny spis!

W związku z tym, istnieje prawdopodobieństwo, że podmiot weryfikujący naszą sytuację finansową nie dowie się o zadłużeniu, jeśli nie sprawdzi wszystkich baz!

Do najważniejszych i najczęściej wykorzystywanych rejestrów dłużników działających w Polsce zaliczamy:

  • BIG InfoMonitor – Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A.,
  • KRD – Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
  • KBIG – Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
  • ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
  • BIK – Biuro Informacji Kredytowej S.A.,
  • RNP – Rejestr Należności Publicznoprawnych,
  • KRZ – Krajowy Rejestr Zadłużonych.

Powyżej wymienione rejestry dłużników można podzielić na trzy grupy:

  • Biura Informacji Gospodarczej – rejestry dłużników funkcjonujące zgodnie z ustawą z dnia 9 kwietnia 2010 r. o BIG, umożliwiające umieszczanie wpisów na temat swoich dłużników, kontrahentów, z możliwością zweryfikowania swojego zadłużenia za darmo.
  • Rejestry informacji kredytowych – centrum informacji na temat przebiegu spłaty kredytów i pożyczek, mogą to być wewnętrzne bazy jak CRIF lub Credit Check, jednak to BIK jest najbardziej rozpoznawalny.
  • Jawne rejestry państwowe – wpisy w instytucjach tego typu mogą się pojawić np. pod wpływem zaległości podatkowych lub niepłaconych alimentów.

W dalszej części artykułu w skrócie tłumaczymy, czym są konkretne rejestry dłużników, jakie informacje zbierają i po co istnieją. Więcej szczegółowych informacji znajdziesz w artykułach opisujących poszczególne bazy.

Biuro Informacji Gospodarczej – BIG InfoMonitor

BIG InfoMonitor – Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor zajmuje się zbieraniem i udostępnianiem danych odnoszących się do zadłużenia konsumentów i przedsiębiorców. Trafiają tu informacje dotyczące płatności różnego rodzaju zobowiązań, jak rachunki za telefon oraz media, raty alimentów, regulowanie zobowiązań windykowanych, kontraktów B2B. BIG pozwala na potwierdzenie wiarygodności finansowej klientów.

Krajowy Rejestr Długów – KRD

Krajowy Rejestr Długów zajmuje się gromadzeniem i przechowywaniem informacji i danych gospodarczych na temat wszystkich podmiotów gospodarczych – od jednoosobowych firm, poprzez małe i średnie przedsiębiorstwa po wielkie korporacje; odnajdziemy tu dane zarówno o zadłużeniu, jak i terminowym wywiązywaniu się ze zobowiązań przez firmy i konsumentów.

Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej – KBIG

KBIG to baza dłużników działająca od roku 2003, która pozwala sprawdzić status zadłużenia potencjalnych klientów i kontrahentów. Każda osoba może sprawdzić siebie w KBIG. W tym celu konieczne jest złożenie wniosku, który można wysłać pocztą lub za pośrednictwem serwisu internetowego.

ERIF Biuro Informacji Gospodarczej

ERIF Biuro Informacji Gospodarczej zajmuje się gromadzeniem i przechowywaniem informacji zarówno o dłużnikach, jak i o płatnikach, którzy regulują terminowo swoje zobowiązania finansowe. Znajdują się tu dane o zobowiązaniach pochodzących z pierwotnego i wtórnego rynku, m.in. telekomunikacyjnego, multimedialnego, bankowego i finansowego.

Biuro Informacji Kredytowej – BIK

Biuro Informacji Kredytowej w rzeczywistości nie jest rejestrem dłużników, chociaż często jest tak określany. Jest to baza danych o historii kredytowej klientów banków, SKOK-ów i firm pożyczkowych, czyli z całego polskiego rynku kredytowego; to największy w Polsce zbiór danych o klientach indywidualnych i przedsiębiorcach. Znajdują się tu informacje o kredytach spłacanych terminowo, jak i nieterminowo. Warto zaznaczyć, że banki mają ustawowy nakaz współpracy z rejestrem, natomiast instytucje pożyczkowe takiego obowiązku nie mają, stąd pożyczki bez BIK są dostępne tylko w sektorze pozabankowym.

Rejestr Należności Publicznoprawnych – RNP

Rejestr Należności Publicznoprawnych to spis dłużników, który podlega bezpośrednio pod Krajową Administrację Skarbową, na mocy rozporządzenia Ministra Finansów. Państwowa instytucja zajmuje się gromadzeniem informacji na temat długów wobec państwa oraz samorządów terytorialnych. Możliwość wpisywania nowych dłużników jest zarezerwowana wyłącznie dla podmiotów uprawnionych. Oczywiście każdy klient może sprawdzić siebie za darmo w RNP.

Krajowy Rejestr Zadłużonych – dawne KRDN

Krajowy Rejestr Zadłużonych to nowa baza dłużników, która ma zastąpić RDN. Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych został zlikwidowany w roku 2018. Zdaniem ekspertów był zbyt skomplikowany w obsłudze i nie cieszył się dużym zainteresowaniem użytkowników. KRZ ma być dostępny dla wszystkich podmiotów: osób fizycznych oraz przedsiębiorców. Nowa baza dłużników będzie pełniła funkcję prewencyjną, informacyjną i pomocniczą. Swoim działaniem ma wesprzeć proces odzyskiwania m.in. długów alimentacyjnych a także ma być wykorzystywany do obsługi postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

Jakie informacje i dane gromadzą bazy dłużników

Rejestry dłużników przechowują zgłoszone informacje o długach. Są to szczegółowe dane umożliwiające zidentyfikowanie osoby odpowiedzialnej za powstanie zobowiązania oraz opisujące samą wierzytelność. Każdy wpis zawiera informacje na temat:

  • danych identyfikacyjnych dłużnika: imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania,
  • jaka kwota nie została spłacona,
  • kto zgłosił informacje do bazy dłużników,
  • skąd pochodzi dług,
  • informacje o dokumencie na podstawie, którego zgłoszono wpis,
  • daty powstania zaległości,
  • daty wezwań do zapłaty wysyłanych do dłużnika,
  • czy zostały podjęte działania windykacyjne.

Jak sprawdzić czy ktoś jest zadłużony?

Z oferty wszystkich BIG oraz BIK mogą korzystać zarówno osoby prywatne jak i przedsiębiorcy. Niestety, klienci prywatni, osoby fizyczne nie mogą sprawdzić innego dłużnika. Jedynie klienci firmowi mogą zweryfikować dłużnika, po wykupieniu odpowiedniej usługi lub abonamentu.

Jak sprawdzić czy ktoś jest zadłużony? Jest to bardzo proste i można to zrobić przez Internet:

  1. Zarejestruj konto klienta w wybranej bazie dłużników i utwórz profil firmowy.
  2. Kup abonament lub pojedynczą usługę umożliwiającą pobranie raportu na temat osoby prywatnej.
  3. Uzyskaj upoważnienie na przeprowadzenie weryfikacji w bazie dłużników. Jest to warunek konieczny do sprawdzenia długów osoby prywatnej!
  4. Pobierz raport i zapoznaj się z jego treścią.

W podobny sposób przebiega sprawdzanie zadłużenia dowolnej firmy, z tą różnicą, że nie trzeba posiadać zgody przedsiębiorcy na przeprowadzenie weryfikacji. Czasami warto jednak rozbudować sprawdzenie czy firma ma długi o dodatkowe etapy.

Jak sprawdzić czy jest się dłużnikiem?

Każda osoba może sprawdzić swoje zadłużenie za darmo. Gwarantuje to ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Raz na 6 miesięcy możesz pobrać bezpłatny raport we wszystkich BIG.

Pamiętaj! Każdy rejestr dłużników funkcjonuje oddzielnie. Żeby przekonać się, że nie mamy żadnego długu, warto sprawdzić wszystkie. Zrobisz to wygodnie bez wychodzenia z domu, wnioskując o raport przez Internet.

Aby sprawdzić swoje zadłużenie w bazie należy:

  1. Zarejestrować konto w serwisie internetowym wybranej bazy.
  2. Potwierdź swoją rejestrację w wymagany sposób: prześlij skan dowodu, wykonaj przelew weryfikacyjny.
  3. Złóż wniosek o raport o sobie.
  4. Pobierz swój raport i zapoznaj się z jego treścią.

W BIK też można uzyskać darmowy raport na swój temat. Wymaga to jednak złożenia wniosku o udostępnienie kopii danych. Szczegółowe instrukcje jak sprawdzić siebie w BIG i BIK znajdziesz w artykułach poświęconych konkretnym bazom.

Za co można trafić na listę dłużników?

Na listę dłużników BIG można trafić na wniosek osoby lub firmy, której nie spłaciliśmy zobowiązania finansowego na czas. Wierzyciel może umieścić wpis na nasze imię i nazwisko, gdy zadłużenie nie zostało spłacone przez co najmniej 30 dni od wyznaczonego terminu spłaty. Dodatkowo, nim dług zostanie dodany do rejestru, mamy 30 dni na spłatę, od momentu otrzymania ostrzeżenia o zamiarze przekazania danych do BIG.

Ponadto dług musi wynosić min. 200 zł w przypadku osób fizycznych. W przypadku zadłużenia na rachunek firmy wpis jest możliwy od kwoty 500 zł. Co ważne, do długu wliczają się również odsetki za opóźnienie.

Do bazy dłużników można trafić za m.in.:

  • niezapłacone mandaty za jazdę bez biletu,
  • niezapłacone rachunki za telefon czy ubezpieczenie,
  • niewywiązanie się z umowy z przedsiębiorcą np. nieopłacenie faktuy za usługi lub towary.

Konsekwencje wpisania na listę dłużników

W przypadku, gdy nasz dług zostanie wpisany na czarną listę możemy mieć trudności przy:

  • próbie zaciągnięciu kredytu lub pożyczki – banki praktycznie zawsze odrzucą wniosek kredytowy,
  • próbie zrealizowania zakupów na raty,
  • podpisywaniu umowy z dostawcą Internetu czy operatorem sieci komórkowej.

Są to tylko przykładowe trudności jakie możemy napotkać posiadając wpisy w publicznych rejestrach dłużników.

Kto i po co najczęściej sprawdza rejestry dłużników? Z raportów BIG korzystają firmy, które chcą dokładnie sprawdzić wiarygodność i wypłacalność potencjalnych partnerów biznesowych. Przedsiębiorca, który zobaczy, że nie wywiązujemy się z zawartych umów, może odmówić nam współpracy.

Poniżej przedstawiamy przykładowe organizacje i sytuacje, w których można spodziewać się weryfikacji:

  • Banki i firmy pożyczkowe – w celu przeprowadzenia oceny zdolności kredytowej potencjalnych kredytobiorców.
  • Przedsiębiorcy – aby sprawdzić wypłacalność kontrahenta.
  • Ubezpieczyciele – aby ocenić czy jesteśmy w stanie wykupić ubezpieczenie i dopasować pakiet do naszych możliwości.
  • Dostawcy Internetu i operatorzy sieci telekomunikacji – w celu sprawdzenia czy poradzimy sobie ze spłatą abonamentu np. przy wzięciu drogiego telefonu w ramach podpisywania umowy.

Jak usunąć się z rejestru zadłużonych?

Podstawowym sposobem na wykreślenie z wpisu w BIG jest oczywiście spłata zaległości. W momencie spłaty całości lub części zadłużenia, wierzyciel ma obowiązek niezwłocznego poinformowania o odzyskaniu należności. Wierzyciel ma 14 dni na zgłoszenie tego faktu odpowiednim wnioskiem. W przeciwnym razie może zostać obciążony wysoką karą pieniężną. Wpis zostanie zaktualizowany w rejestrze dłużników w przeciągu 7 dni.

Innym sposobem jest czekanie na przedawnienie wpisu. Zgodnie z ustawą o BIG informacje o dłużnikach usuwane są po upływie 3 lat od ich ostatniej aktualizacji. Jeżeli wierzyciel na bieżąco aktualizuje wpis, informujący o aktualnym stanie długu, maksymalny czas przechowywania danych o długu wynosi 10 lat. Czas ten liczony jest od dnia przekazania informacji przez wierzyciela.