Czym jest Rejestr Należności Publicznoprawnych?

Ministerstwo Finansów w ramach tzw. pakietu wierzycielskiego i na mocy rozporządzenia z dnia 13 czerwca 2018 r. uruchomiło nową bazę dłużników. Jest to Rejestr Należności Publicznoprawnych – pierwsza publiczna i całkowicie darmowa lista zadłużonych wobec państwa lub samorządów. Instytucja ta podlega pod Krajową Administrację Skarbową.

Bezpośrednim organem do prowadzenia ewidencji wyznaczonym przez Ministra Finansów jest Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie. Ten pełni swoją funkcję nieprzerwanie od dnia 30 maja 2018 r.

Rejestr zbiera informacje gospodarcze na temat dłużników: osób fizycznych i prawnych, które zalegają z zapłatą należności wobec organów administracji. Co najważniejsze, zadłużenie ujawnione w rejestrze nie stanowi przeszkody w uzyskaniu pożyczki ratalnej online czy kredytu bankowego. Instytucje finansowe nie weryfikują danych z tej bazy.

Kto może trafić do Rejestru?

W Rejestrze znajdą się tylko podmioty posiadające należności pieniężne, podlegające egzekucji administracyjnej, tj. długi wobec organów państwowych lub samorządowych. Co ważne, ta instytucja znacznie różni się od innych rejestrów dłużników BIG działających w Polsce. Dokładne zasady, kto i kiedy może trafić na tą listę opisuje art. 18b. § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r oraz rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 czerwca 2018 r. w sprawie Rejestru Należności Publicznoprawnych. Zgodnie z zapisami w ustawie do ewidencji mogą trafić:

  • osoby fizyczne,
  • osoby prowadzące własną działalność gospodarczą,
  • firmy i przedsiębiorstwa,
  • nierezydenci – osoby fizyczne i prawne posiadające siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą.

Co ważne, wierzytelności umożliwiające wpis do bazy muszą być stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu. Wpis do RNP zgłasza wierzyciel, co w tym wypadku oznacza naczelnika Urzędu Skarbowego lub jednostkę samorządu terytorialnego.

Za jakie wierzytelności można będzie trafić do RNP?

Wprowadzenie danych do rejestru wymaga wystąpienia długu pieniężnego równego bądź przekraczającego 5 tys. zł wraz z odsetkami. Zadłużenie może pochodzić z:

  • wierzytelności względem Urzędu Skarbowego – m.in. zaległości podatkowych,
  • zaległych opłaty ZUS,
  • mandatów,
  • należności wobec samorządów terytorialnych,
  • opłat za użytkowanie wieczyste,
  • innych należności publicznoprawnych,

Zanim informacja o zadłużeniu zostanie umieszczona w bazie, musi zostać doręczone ostrzeżenie o takiej możliwości – podobna zasada obowiązuje BIG InfoMonitor czy KRD. W tym czasie osoba wezwana do spłaty może zwrócić należność lub wnieść sprzeciw wobec żądania. Jeśli należność nie zostanie uregulowana w trakcie 30 dni od dostarczenia ostrzeżenia, wpis trafi do Rejestru Należności Publicznoprawnych.

Kto i jak może sprawdzić wpis w Rejestrze Danych Publicznoprawnych?

Rejestru nie może sprawdzić każda osoba. Do tego konieczne jest posiadanie uprawnień oraz profilu w systemie teleinformatycznym Portal Usług Elektronicznych (PUE). Ten jest bezpośrednio powiązany z systemem e-Podatki. Szczegółowe informacje jak założyć profil i kto może to zrobić są opisane na stronie internetowej Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie.

Aby sprawdzić wystąpienie oraz wysokość należności zobowiązanego podmiotu konieczne jest uzyskanie odpowiednich uprawnień. To wymaga złożenia wniosku i właściwego załącznika. Formularze RNP-1 (dla jednostek samorządowych), RNP-2 (jednostki administracji publicznej), RNP-3 (BIK lub BIG) oraz RNP-4 (dla różnych podmiotów np. komorników, ZUS, sądu, prokuratury) należy dołączyć do właściwego wniosku opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Dokument należy przesłać jako załącznik wraz z wnioskiem na elektroniczną skrzynkę podawczą Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie.

Upoważnienie na weryfikację

Podmiot, która będzie chciała zdobyć dane na temat potencjalnego kontrahenta, będzie musiała posiadać jego upoważnienie. Co ciekawe, wystarczy oświadczenie, że takie pełnomocnictwo się posiada. Ustawa nie przewiduje dodatkowej weryfikacji prawdziwości takiego oświadczenia. Będzie ono ważne przez 60 dni.

Ustawodawca przygotował pewne zabezpieczenie. W RNP będą przechowywane informacje na temat każdego podmiotu sprawdzającego konsumenta. Możliwość monitorowania, kto wyszukuje informacje na nasz temat, ma chronić przed ich nielegalnym wyłudzaniem. Nieuczciwe osoby muszą liczyć się z odpowiedzialnością karną za złożenie nieprawdziwego oświadczenia o uzyskaniu zgody weryfikowanego podmiotu.

Jak usunąć wpis?

Rejestr długów osób fizycznych i prawnych, przewiduje możliwość złożenia sprzeciwu przez podmiot zagrożony wpisem w RNP. Taki sprzeciw będzie można złożyć również po wpisaniu nas do bazy. Jeśli sprzeciw zostanie uwzględniony, zostaniemy usunięci z listy. Stanie się tak również w momencie wygaśnięcia należności.

Także brak zawiadomienia o zagrożeniu wpisania do rejestru, skutkować ma skreśleniem takiego wpisu. Ostatni zapis umożliwiający aktualizację danych w Rejestrze Należności Publicznoprawnych mówi o skreśleniu wpisu, jeśli ustalony zostanie następca prawny w przypadku śmierci lub ustania bytu prawnego dłużnika.

Kiedy następuje wykreślenie z Rejestru?

Wierzyciel wprowadza do rejestru zmianę lub wykreśla dane niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od otrzymania informacji uzasadniającej zmianę lub wykreślenie tych danych.