Co to jest ulga na złe długi?

W sytuacji, w której przedsiębiorca nie otrzyma zapłaty od kontrahenta w terminie 90 dni, może on otrzymać ulgę na kwotę podatku, który został naliczony za transakcję. Każda faktura zawiera w sobie termin zapłaty. Jeżeli nie otrzymamy pieniędzy od klienta w ustawowym terminie (w tym przypadku 90 dni od daty zapłaty na fakturze), to możemy wyłączyć tę fakturę z naszych wyliczeń na podatek dochodowy (CIT) oraz z podstawy opodatkowania podatku VAT. Mówiąc prościej: przedsiębiorca nie musi płacić podatku od sprzedaży za którą nie otrzymał zapłaty. Jest to dla niego ratunkiem przed ponoszeniem konsekwencji za działania niewypłacalnego kontrahenta. Jednak skorzystanie z ulgi na złe długi ma również skutki dla nabywcy, o czym za chwilę.

Jakie warunki należy spełnić by skorzystać z ulgi?

Podstawą prawną jest tu art. 89a ust. 1 ustawy o VAT. Z ulgi, czyli zmniejszenia kwoty podatku należnego, z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług (na terenie kraju), skorzystać może przedsiębiorca, którego wierzytelność (zapłata za dostawę/usługę) jest nieściągalna. Należy uprawdopodobnić (czyli udowodnić), że rzeczywiście w ciągu 90 dni od terminu zapłaty wciąż nie otrzymaliśmy zapłaty. Co ważne korekta podatku i ulga może dotyczyć zarówno całej kwoty na fakturze, jak i tylko jej części. Ten drugi przypadek dotyczy sytuacji, w której kontrahent zapłacił tylko za część elementów wymienionych na fakturze lub uregulował jedynie część łącznej należności. W związku ze zmianą przepisów 1 października 2021 roku, dalsza część warunków zależna jest od daty, w której mija wspomniane 90 dni od terminu zapłaty widniejącego na fakturze. Jeżeli data ta wypada 30 września 2021 roku lub wcześniej, to wciąż obowiązują nas stare przepisy. Należności osiągające ten termin po 1 października należy rozliczać wg. nowych ustaleń prawnych.

Ulga na złe długi 2020 – stan przed zmianami

Dotychczas ulga na złe długi była możliwa gdy:

  • Odbiorcą towaru lub usługi był zarejestrowany, czynny podatnik VAT, niebędący w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Słowem, nasz kontrahent musiał w dniu odbioru towaru/usługi (data na fakturze) posiadać czynnie działającą firmę.
  • W dniu poprzedzającym złożenie deklaracji podatkowej wraz z korektą wynikającą z ulgi zarówno wierzyciel, jak i dłużnik są zarejestrowanymi, czynnymi podatnikami VAT. Dłużnik nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Oznacza to, że w okresie od dostarczenia towaru/usługi do wystąpienia przez nas o ulgę, firma dłużnika nie może wejść w żadne z wymienionych wyżej postępowań.
  • Od momentu wystawienia faktury, na podstawie której występujemy o ulgę, minęło nie więcej niż 2 lata. Czas ten liczymy od końca roku, w którym faktura została wystawiona. Nie możemy więc przegapić tego terminu i wystąpić o ulgę za długi z przed, na przykład, 10 lat.

Warunki te uległy jednak zmianie.

Ulga na złe długi 2021 – zmiany od 1 października 2021 roku

1 października 2021 roku, w ramach pakietu SLIM VAT 2, ustawodawca wprowadził zmiany warunków dotyczących ulgi na złe długi. Są one znacznie korzystniejsze dla wierzycieli. Teraz z ulgi na złe długi skorzystać możemy gdy:

  • Dłużnik jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT w dniu poprzedzającym dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której znajduje się korekta (z tytułu ulgi na złe długi).
  • Od momentu wystawienia faktury, na podstawie której występujemy o ulgę, minęło nie więcej niż 3 lata (licząc od końca roku, w którym faktura została wystawiona).

Przedsiębiorca nie musi się już martwić tym czy firma jego kontrahenta przechodzi restrukturyzację, ogłasza upadłość czy jest likwidowana. Nawet w tych przypadkach będzie mógł skorzystać z ulgi. Wydłużono też o rok czas, w którym można wystąpić o ulgę. Obecnie są to 3 lata.

Kolejna zmiana dotyczy wierzytelności, z którymi zalegają osoby niebędące płatnikiem VAT. Dotychczas ulga ich nie obejmowała. Teraz by skorzystać z ulgi na złe długi w przypadku dostawy/usługi na rzecz osoby fizycznej należy spełnić jeden z trzech warunków:

Każda z tych sytuacji uprawnia przedsiębiorcę do wystąpienia o ulgę na złe długi. Ma na to, tak samo jak w przypadku płatników VAT, 3 lata od daty wystawienia faktury. Czas ten również liczymy od końca roku, w którym faktura została wystawiona.

Po raz kolejny przypominamy, że przepisy te odnoszą się tylko do długów, których okres 90 dni od daty zapłaty na fakturze wypada po 1 października 2021 roku.

Ulga na złe długi w deklaracji VAT-7 i JPK_V7

Jak wypełnić plik JPK_V7 w przypadku ulgi na złe długi? Po pierwsze musimy zaznaczyć pole “korekty z art. 89a ust. 1 lub 4”, które w JPK_V7 znajdziemy w polu “KorektaPodstawyOpodt” oznaczonym symbolem “1”. Następnie należy wypełnić pozycje poświęcone określonym kwotom podstaw opodatkowania i stawkom podatku.

W części ewidencyjnej kwoty niezapłaconych faktur wpisujemy w polach dotyczących sprzedaży (a nie w polach dotyczących nabyć!) ze znakiem minus. Słowem – pojedynczo wprowadzamy wszystkie dane poszczególnych faktur (jak przy normalnej sprzedaży) jednak wartość podatku wprowadzamy poprzedając ją znakiem “-” (wg. odpowiedniej stawki VAT).

Natomiast w części deklaracyjnej wartość korekty trafia do pól zbiorczych podstaw opodatkowania oraz zbiorczych kwot podatków. Są one podzielone na poszczególne stawki, w zależności od opodatkowania towaru czy usługi. Wartość korekty obniża więc po prostu zbiorcze kwoty. Ta sama wartość musi trafić również do pól P_68 (korekta podstawy opodatkowania) oraz P_69 (korekta wartości podatku należnego). W tych polach wpisujemy kwoty, o jakie obniżymy nasze zobowiązania wobec fiskusa, ze znakiem “minus”. Na szczęście system nie przyjmie w nich wartości wyższych od “0”, więc w razie naszej pomyłki od razu zostaniemy o niej poinformowani.

Co musi zrobić dłużnik?

Ulga na złe długi jest procedurą obejmującą zarówno wierzyciela (dostawcę), jak i dłużnika (odbiorcę). Co więcej dłużnik ma obowiązek skorygowania podatku naliczonego od zaległej zapłaty bez względu na to, czy jego kontrahent zdecyduje się na skorzystanie z ulgi, czy też nie. Zasady korekty określa art. 89b ustawy o VAT. Dłużnik, którego zaległość nie zostanie uregulowana w terminie 90 dni od daty upływu terminu płatności (znajdującego się na fakturze), ma obowiązek skorygowania podatku naliczonego. Korekty należy dokonać w pliku JPK_V7 składanym za okres, w którym upływa wspomniany wyżej 90-dniowy termin. Obowiązek ten ma na celu motywowanie kontrahentów do opłacania należności terminowo. Zgodnie ze zmianami, które weszły w życie z dniem 1 października 2021, dłużnik zobowiązany jest do korekty nawet jeżeli jego firma przechodzi restrukturyzację, jest w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacji.

Uregulowana należność – co zrobić dalej?

Co w chwili spłaty długu przez kontrahenta? Konieczna będzie kolejna korekta. Po uregulowaniu należności należy ponownie zwiększyć podstawę opodatkowania oraz kwotę należnego podatku VAT. Jeżeli dług zostanie spłacony jedynie w części należy przeprowadzić te operacje proporcjonalnie do odzyskanej kwoty.

Również dłużnik będzie mógł w takiej sytuacji odliczyć podatek VAT naliczony na podstawie zaległej transakcji. Jeżeli uregulowana zostanie jedynie część należności, to odliczenie nastąpić powinno zgodnie z zasadą proporcjonalności (część po wpłaceniu pierwszej transzy, część po całkowitym uregulowaniu długu).