Stopa procentowa – co to jest?

Stopy procentowe to koszt pożyczki w ujęciu rocznym. Najważniejsze są stopy procentowe Banku Centralnego, które w Polsce ustala Rada Polityki Pieniężnej. To od nich zależy jaki jest koszt uzyskania pieniędzy z NBP przez banki komercyjne, a w dalszej kolejności kredytów przez zwykłych obywateli. W praktyce poziom stóp procentowych ustala się przez ustalenie oprocentowania bonów pieniężnych emitowanych przez NBP, czyli w uproszczeniu pożyczek dla banków.

Druga istotna funkcja stóp procentowych to wpływ na oszczędzanie. Im wyższe stopy procentowe, tym więcej można zarobić na obligacjach, lokatach czy kontach oszczędnościowych. Cena pieniędzy w Banku Centralnym jest wysoka więc bankom komercyjnym opłaca się ‘pożyczać’ pieniądze od konsumentów.

Podsumowując, Bank Centralny przez zmianę stóp procentowych wpływa na podaż, czyli ilość pieniędzy. Im niższe stopy, tym więcej pieniędzy, a im wyższe, tym go mniej. Jeżeli są niskie, to opłaca się pożyczać, a jeżeli są wysokie, to opłaca się oszczędzać.

Aktualne stopy procentowe w Polsce – styczeń 2021

Nie ma jednych stóp procentowych. Najważniejsza z nich to stopa referencyjna, która określa rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP. Obecnie, od 29 marca 2020 jej poziom wynosi

  • 0,10%

Uwaga! Referencyjna stopa procentowa nie ma bezpośredniego wpływu na oprocentowanie kredytów. Te zależy od wskaźnika WIBOR, czyli oprocentownia po którym banki pożyczają sobie pieniądze. Najczęściej stosowany w kredytach WIBOR 3M wynosi w styczniu 2021 roku 0,21%.

Pozostałe stopy procentowe ustalane przez NBP to:

  • Lombardowa – 0,50%. Określa po jakiej cenie Bank Centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych.
  • Depozytowa – 0,00%. Oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych w NBP.
  • Redyskontowa weksli – 0,11%. Stopa po której bank centralny przejmuje od banków weksle.
  • dyskontowa weksli – 0,12%. Stopa po której bank centralny przejmuje od banków dyskontowane weksle.

Dwie ostatnie stopy mają małe znaczenie, bo weksle nie cieszą się w naszym kraju dużą popularnością.

Co wpływa na stopy procentowe?

Bezpośrednio decyzję o poziomie stóp procentowych podejmuje wyłącznie Rada Polityki Pieniężnej, która w założeniu jest całkowicie niezależna od wszelkich organów RP.

Pośrednio na decyzje RPP wpływa jednak wiele czynników. Po pierwsze zadaniem Rady jest utrzymanie inflacji na stałym poziomie. Kiedy inflacja jest zbyt wysoka Rada podwyższa stopy zmniejszając tym samym podaż pieniędzy.

Drugim celem rady jest dbanie o wzrost gospodarczy, o ile nie kłóci się to z zachowaniem stabilnej inflacji. Rada utrzymuje więc stopy na najniższym możliwym poziomie, co przez tanie kredyty pobudza gospodarkę.

Na stopy procentowe wpływ ma też niestety polityka. Do sytuacji w której tak naprawdę rząd ustala podaż pieniądza zamiast banku centralnego dochodzi na pewno we wszelkich krajach z gospodarką nierynkową. Taka sytuacja ma też miejsce w Turcji, która obecnie boryka się z konsekwencjami utrzymywania zbyt niskich stóp procentowych, czyli ogromnym zadłużeniem i szalejącą inflacją.

Kiedy wzrosną stopy procentowe – prognoza

Obecnie w Polsce cel inflacyjny to 2,5 proc., a inflacja za 2020 rok wyniosła 3,4 proc.. W założeniu dopuszczalne są wahania w zakresie 1 proc., więc RPP nie ma żadnych podstaw do podniesienia stóp procentowych. Na niekorzyść decyzji o podwyższeniu stóp wpływa też przewidywana inflacja w 2021 roku, która ma wynieść 2,6 proc.1.

Dopóki inflacja w skali roku nie przekroczy 3,5 proc. Rada nie będzie miała żadnego powodu do podniesienia stóp. Obserwując zachowanie zachowania banków centralnych z krajów rozwiniętych można przypuszczać, że stopy procentowe nie zostaną podwyższone już nigdy, albo podwyższone symbolicznie. W przyszłości można spodziewać się nawet zerowych stóp procentowych, a w dalszej przyszłości, wraz ze starzeniem się polskiego społeczeństwa, ujemnych stóp procentowych.

Oczywiście powyższe prognozy zakładają brak jakichś radykalnych, nieprzewidzianych zdarzeń (takich jak np. epidemia koronawirusa, światowy kryzys gospodarczy), albo całkowitej zmiany polityki banków centralnych na świecie.

Jak działają ujemne stopy procentowe?

W trzech krajach na świecie ustalone są obecnie negatywne stopy procentowe. Są to Dania, Szwajcaria i Japonia. W Szwajcarii i Japonii takie działania są uzasadnione przez ujemny poziom inflacji, czyli inaczej deflację. To bardzo negatywne zjawisko ekonomiczne, bo skłania ludzi do oszczędzania zamiast wydawania pieniędzy. W założeniu ujemne stopy procentowe mają zmusić inwestorów do wypłacenia pieniędzy z banku i zainwestowania ich.

Przy ujemnych stopach procentowych banki komercyjne inni inwestorzy dopłacają bankowi centralnemu za trzymanie ich pieniędzy. Wyobraźmy sobie lokatę, w której płacimy bankowi za to, że zechce przyjąć nasz kapitał! Wbrew pozorom na taki interes jest wielu chętnych, o czym świadczy negatywne oprocentowanie obligacji (czyli długu) np. Niemiec czy Szwajcarii.

Stopy procentowe a kredyty

Stopy procentowe mają ogromny wpływ na koszt kredytów, szczególnie kredytów hipotecznych, gdzie prowizja banku jest stosunkowo niewielka. W umowie dowolnego kredytu bankowego można znaleźć informację, że oprocentowanie kredytu zależy od stawki WIBOR. WIBOR to wartość po której banki pożyczają sobie pieniądze, a więc jest to wartość pośrednio zależna od stóp procentowych NBP.

  • Załóżmy, że weźmiemy kredyt dzisiaj, czyli ze stawką WIBOR 6M 0,25 proc. oraz marżą banku wynoszącą 2 proc.. Kwota hipoteki wyniesie 200 000 zł, czas spłaty 25 lat, a łączne oprocentowanie 2,15 proc.. Przy takich założeniach rata kredytu wyniesie 1078 zł, a łączne odsetki kredytu 73 396 zł.
  • Przy WIBOR 6M wynoszącym tyle, co w czasach sprzed pandemii, czyli 1,70 proc. oprocentowanie kredytu wzrośnie do 3,70 proc.. Oznacza to ratę kredytu wynoszącą 1278 zł i łączna część odsetkową w kwocie 133 560 zł
  • Gdyby inflacja w Polsce katastrofalnie wzrosła, to WIBOR 6M mógłby wynosić nawet np. 10 proc. Oprocentowanie zaciągniętego kredytu wzrosłoby wtedy do 12 proc.. Rata kredytu wzrosłaby wtedy do 2 633 zł, a łączna część odsetkowa do 539 918 zł.

Oczywiście, przy wysokiej inflacji szybko wzrosłyby również pensje obywateli, ale tak czy inaczej dla wielu osób gwałtowny wzrost inflacji byłby całkowitą katastrofą! Stopy procentowe mają również wpływ na pożyczki pozabankowe, kredyty gotówkowe i kredyty konsolidacyjne Jest on jednak nieco mniejszy, bo w ich przypadku większą część kosztu pożyczki stanowi jednak prowizja.

  1. https://www.nbp.pl/ home.aspx?f=/polityka_pieniezna/ dokumenty/projekcja_inflacji.html