Jakie darowizny można odliczyć od podatku?

Niestety nie wszystkie darowizny będziemy mogli odliczyć od podatku. Decydującym kryterium jest obdarowany, którym może zostać tylko organizacja pozarządowa (a więc nie podlegająca administracji państwowej), która nie działa w celu osiągania zysków. Wyróżnia się tu cztery duże cele-bloki, na które darowizna podlega odliczeniu. Są to:

  • działalność pożytku publicznego,
  • cele krwiodawstwa,
  • cele kultu religijnego,
  • działalność charytatywno-opiekuńcza kościoła.

Wynika z tego wprost, że nie odliczymy od podatku darowizny dla dziecka czy innych członków rodziny. Przyjrzyjmy się bliżej każdej z tych kategorii.

Organizacje pożytku publicznego

To zdecydowanie najszersza z czterech grup, a działalność poszczególnych podmiotów może być bardzo zróżnicowana. Znajdziemy tu zarówno fundacje i stowarzyszenia zajmujące się udzielaniem nieodpłatnej pomocy prawnej, wszelką działalnością charytatywną, popularyzacją i wspieraniem nauki czy szkolnictwa wyższego aż po pomoc Polakom i Polonii za granicą. Nie oznacza to jednak, że np. spółki akcyjne są automatycznie wykluczone z tej grupy. Wystarczy, że cały swój dochód przeznaczają na realizację celów statutowych, nie przeznaczając zysków do podziału między udziałowców czy akcjonariuszy. Dobrym przykładem tego typu spółek mogą być kluby sportowe (chociaż one równie często funkcjonują jako spółdzielnie socjalne – darowizny na nie także podlegają odliczeniu).

Cele krwiodawstwa

Darowizny na cele krwiodawstwa są o tyle nietypowe, że za takowe uznaje się też ekwiwalent pieniężny za pobraną krew lub jej składniki. Wysokość tego ekwiwalentu, tak samo jak dopuszczalne limity częstotliwości oddawania krwi regulują odrębne przepisy. Najważniejszymi z nich są te zawarte w ustawie o publicznej służbie krwi. Kwotę rekompensaty znajdziemy w art. 11 ust. 2, zaś szczegółowe rozbicie na składniki w art. 8 tej ustawy.

Cele kultu religijnego i charytatywno-opiekuńcza działalność kościoła

W ramach kultu religijnego darowizny można przekazywać zarówno całym kościołom, związkom religijnym, jak i poszczególnym osobom prawnym (w tym przypadku będą to np. zakony czy konkretne parafie). Najczęściej środki użytkowane są na remont lub budowę kościołów, ich wyposażenie, organizację pielgrzymek itp.

Szczególnym celem darowizny jest charytatywno-opiekuńcza działalność kościoła. W tym przypadku odbiorcą zawsze jest wspomniana wyżej osoba prawna. Jednak taka darowizna, jako jedyna, podlega nielimitowanemu odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych. Oznacza to, że będziemy mogli odliczyć całą kwotę darowizny do wysokości naszego podatku za dany rok. Więcej o tym za chwilę. Za ten wyjątkowy stan odpowiedzialne są ustawy regulujące stosunki Państwa do poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych.

Szczególna sytuacja – darowizny na walkę z COVID-19

Bezprecedensową sytuacją, mającą wpływ również na rozliczenia podatkowe, jest oczywiście epidemia COVID-19. Dopóki nie zostanie odwołany stan epidemii możemy przekazywać darowizny także na walkę z chorobą i jej skutkami. Do tej kategorii należą m.in. konkretne szpitale wskazane przez dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ, jak i Agencja Rezerw Materiałowych, Centralna Baza Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych czy specjalny Fundusz Przeciwdziałania COVID-19. Odliczyć możemy też wartość sprzętu komputerowego przekazanego na rzecz placówek oświatowych.

Jak odliczyć darowiznę?

Darowizny odliczamy od podatku w ujęciu rocznym przy okazji składania do urzędu zeznania podatkowego. Jednak fraza “odliczamy od podatku” jest bardzo potoczna, przyjęła się jako zwyczaj językowy, mimo iż nie jest prawidłowa. W rzeczywistości odliczamy kwotę darowizny od podstawy opodatkowania, a więc dochodu (jeżeli rozliczamy się wg. skali podatkowej – uzyskujemy dochód na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenie, działalności gospodarczej rozliczanej na zasadach ogólnych lub wg. podatku liniowego) lub przychodu (dla podatników rozliczających się wg. zryczałtowanej stawki od przychodów ewidencjonowanych – m.in. z najmu prywatnego, sprzedaży przetworzonych w inny niż przemysłowy sposób produktów roślinnych lub zwierzęcych, wolnych zawodów itd.). Kwota przez nas odliczona nie może być wyższa niż 6 procent dochodu (przychodu). Jedynym wyjątkiem jest, wspomniana wcześniej, darowizna na charytatywno-opiekuńczą działalność kościoła – w niej jedynym limitem jest łączna kwota naszego podatku (nie możemy odliczyć więcej niż zapłacimy w danym roku) poza tym podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia od dochodu całej wartości darowizny.

Odliczeń dokonujemy na formularzach PIT-37, PIT-36, PIT-36L, PIT-28 oraz dołączonym do tych zeznań załączniku PIT/O. Zobowiązani jesteśmy podać dane obdarowanych oraz wysokość darowizny.

Dwie ważne uwagi: 1. kwota, którą odliczamy jest łączną kwotą darowizn przekazanych w danym roku podatkowym. Nie możemy każdego wsparcia traktować osobno – 6% dochodu (przychodu) jest stałą stawką na wszystkie tego typu transakcje. 2. w przypadku darowizny innej niż pieniężna (rzeczowej) jako wartość podajemy cenę brutto (a więc powiększoną o podatek VAT). W przeciwnym razie doszłoby do podwójnego opodatkowania, czego system podatkowy stara się unikać.

Jak udokumentować darowiznę?

Wspomniany załącznik PIT/O pozwala nam na udokumentowanie darowizny. Potrzebne będą nam dane obdarowanej organizacji, wartość przekazanej darowizny oraz potwierdzenie przekazania środków. W przypadku darowizny pieniężnej wystarczy nam potwierdzenie wpłaty na rachunek obdarowanego, wyciąg z banku lub przekaz pocztowy. Przy darowiznach rzeczowych poza danymi obu stron będzie konieczne również oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Nie ma ono jednolitej ustalonej formy, może być krótką, podpisaną notką, którą dołączymy do zeznania. Umowa darowizny nie jest w tym przypadku konieczna, nie musimy jej załączać.

Co z 1%?

Wielu z nas może nasuwać się pytanie: “co z 1% przekazywanym organizacjom pozarządowym?” W świetle prawa “jeden procent” nie jest ani darowizną ani ulgą podatkową. Jest to zupełnie oddzielny byt nie wpływający na odliczenie darowizn od podatku. Obywatele mają możliwość rozdysponowania 1% ich podatku dochodowego na dowolny cel z listy dostępnych instytucji. Nie zmniejsza (ani nie powiększa) to w żaden sposób naszych zobowiązań wobec fiskusa.