Dłużnik a wierzyciel

Podstawowymi terminami, jakie należy odróżnić, są dłużnik i wierzyciel. Dłużnik to osoba, która otrzymuje pieniądze lub przedmioty w ramach pożyczki czy kredytu. Dłużnikiem jest więc każdy, kto korzysta z oferty pożyczkowej, od momentu jej zawarcia. Nie gra tutaj roli, czy dana osoba spłaca zadłużenie terminowo, czy nie. Bycie dłużnikiem to neutralne określenie, które zwyczajnie oznacza posiadanie długu względem drugiej osoby, tą nazywamy wierzycielem lub pożyczkodawcą.

Innymi słowy, wierzyciel to osoba, która udziela świadczenia drugiej osobie na zasadzie umowy pożyczkowej. Dłużnik posiada zobowiązanie wobec pożyczkodawcy, w ramach którego ma mu zwrócić określoną należność na danych warunkach, zależnych od umowy.

Czym jest dług?

W kwestii pożyczkowej dług to obowiązek dłużnika do spełnienia świadczenia względem wierzyciela. Dlatego właśnie dług jest nazywany zobowiązaniem. Powstaje ono w momencie, gdy dłużnik otrzymuje świadczenie od pożyczkodawcy wedle zasad określonych w umowie. Świadczeniem jest dowolny przedmiot (w większości przypadków są to środki pieniężne) otrzymywany w ramach umowy.

Zdefiniowaniem cech długu zajmuje się artykuł 353 kodeksu cywilnego. Stanowi on, że zobowiązanie daje wierzycielowi prawo do żądania świadczenia od dłużnika. Z kolei świadczenie może polegać na działaniu (np. spłacie długu) lub zaniechaniu działań. Pośród zobowiązań znajdziemy m.in.:

  • Kredyty bankowe,
  • Pożyczki, w tym chwilówki,
  • Długi z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych,
  • Zobowiązania wekslowe
  • Zobowiązania z podatków i ubezpieczeń
  • Odsetki naliczane do istniejących zobowiązań.

Pojęcia te są łatwe do zrozumienia w kontekście typowej pożyczki. Jeżeli bierzemy darmową chwilówkę na 3000 zł, musimy oddać dokładnie tyle, ile pożyczyliśmy. Wobec tego zostajemy zobowiązani do zwrotu wierzycielowi (w tym wypadku firmie pożyczkowej) świadczenia w wysokości 3000 złotych, które wcześniej pożyczyliśmy z zerowym oprocentowaniem.

Zadłużenie a zobowiązanie

W umowie pożyczkowej zostaje ustalony termin spłaty długu. Może to być spłata jednorazowa bądź rozłożona na raty określone w harmonogramie spłat. Jeżeli dłużnik nie dokona terminowej spłaty, jego dług przekształci się w zadłużenie.

Innymi słowy, zadłużenie to przeterminowane zobowiązanie. Osoba zadłużona to taka, która posiada niewykonane, zaległe spłaty. Pojęcie to często jest mylone z określeniem dłużnika, którym jest każda osoba posiadająca zobowiązania.

Wierzytelność i należność

Odwrotnością zobowiązania jest wierzytelność, czyli prawo do świadczenia, jakie należy się wierzycielowi w ramach udzielonej pożyczki. Czasem wierzytelność określana jest jako należność, w większości przypadków nie ma jednak między tymi pojęciami żadnej różnicy. Regulacją tego zagadnienia zajmuje się trzecia księga kodeksu cywilnego. To właśnie dzięki wierzytelności pożyczkodawca ma możliwość windykacji oraz egzekucji komorniczej niespłaconego długu.

Kim jest osoba trzecia?

Innym często używanym określeniem w umowach pożyczkowych jest osoba trzecia. Jak można się spodziewać, termin ten odnosi się do kogoś, kto nie jest ani dłużnikiem, ani wierzycielem. Wbrew pozorom, nie oznacza to jednak, że osoba trzecia nie może być związana z umową. Może nią być nawet poręczyciel, który pomagał dłużnikowi w uzyskaniu danej pożyczki. Czytając umowy, można założyć, że osobą trzecią może być praktycznie każdy. Gdy pojawiają się wyjątki, zabraniające komuś uczestniczenia w danej sprawie w określonej roli, będzie to zaznaczone w umowie, lub wynikać wprost z przepisów prawnych. Przykładowo, rodzina osoby zadłużonej nie może uczestniczyć w licytacji komorniczej. Mimo tego, osoby spokrewnione z dłużnikiem mogą mu pomagać w spłacie długu jako osoby trzecie, nawet po rozpoczęciu egzekucji komorniczej.