Kim jest komornik?
Komornik to urzędnik państwowy, którego zadaniem jest przeprowadzenie egzekucji długu. Kiedy komornik rozpoczyna pracę?
- Wierzyciel kieruje sprawę do sądu.
- Sąd rozpatrzy pozew i jeśli uzna zadłużenie za zasadne, wydaje tytuł egzekucyjny np. wyrok opatrzony klauzulą wykonalności.
- Komornik przeprowadza egzekucję należności na mocy wyroku z klauzulą wykonalności.
Klauzula wykonalności to informacja, że wydany tytuł jest prawomocny i nadaje się do prowadzenia egzekucji. Co ważne, komornik nie decyduje ile zabierze dłużnikowi. To dokładnie ustala sąd w porozumieniu z wierzycielem. To on dokładnie wskazuje z jakiego źródła ma zostać odzyskany dług np. może wskazać, że chce ograniczyć egzekucję do samego wynagrodzenia.
Funkcję komornika w Polsce przewiduje art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który mówi, że:
“W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.”
Taką funkcję pełni komornik, którego rolę, prawa i zasady funkcjonowania określa ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz ustawa z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych.
Co to jest egzekucja komornicza?
Jest to określenie pracy komornika, którą podejmuje w celu wyegzekwowania należności. Urzędnik podejmuje działania mające na celu równowartości długu określonego w wyroku opatrzonym klauzulą wykonalności.
Pierwszy krok egzekucji to spisanie wszystkiego, co posiada dłużnik. Ma on obowiązek ujawnić cały majątek. Ukrywanie majątku lub praw własności może spowodować naliczenie kary finansowej. Kolejne kroki obejmują czynności mające na celu odzyskanie zasądzonego długu. Może to obejmować zajęcie konta lub gotówki, ruchomości oraz nieruchomości, które następnie zostaną oddane pod licytacje komorniczą.
Każda egzekucja wiąże się z naliczeniem opłat za przeprowadzenie czynności. Opłaty te są nazywane kosztami komorniczymi. W większości przypadków koszty te ponosi dłużnik. Wierzyciel musi opłacić jedynie zaliczkę.
Jak długo może trwać egzekucja?
Prawo nie określa jak długo może trwać praca komornika. Praca komornika trwa do czasu zaspokojenia całości roszczeń wierzyciela. Każdy urzędnik będzie się starał przeprowadzić postępowanie możliwie jak najszybciej. Wówczas komornik może stwierdzić o niemożliwości odzyskania długu przez zawiadomienie o bezskuteczności zaspokojenia roszczeń – brak możliwości odzyskania danej kwoty w ramach zapisów ustalonych przez sąd i powoda.
Czego nie może zabrać komornik sądowy?
Zadaniem komornika jest odzyskanie długu, przez zajęcie własności dłużnika: od pieniędzy po nieruchomości. Co ważne, komornik nie może zabrać wszystkiego! Ma on prawo zabrać tylko tyle pieniędzy lub własności materialnych dłużnika o takiej wartości, ile zawyrokował sąd. Nadwyżka z egzekucji komorniczej np. w sytuacji, gdy zostanie zajętych kilka rachunków bankowych, z których udało się odzyskać całość długu oraz sumę ponad tę kwotę, powinna zostać niezwłocznie zwrócona właścicielowi.
Dokładne zasady czego nie może zabrać komornik, opisuje dział V Ograniczenia egzekucji, Kodeksu postępowania cywilnego.
Komornik nie może zająć:
- Co najmniej 50% wypłaty uzyskiwanej w ramach umowy o pracę. W przypadku zasądzenia długów alimentacyjnych, komornik może zająć więcej, bo aż 60% wynagrodzenia.
- Części oszczędności zebranych na koncie bankowym. Komornik musi zostawić na nim co najmniej kwotę równą 75 proc. najniższej krajowej pensji.
- Pieniędzy i przedmiotów, których wartość wykracza poza wysokość długu określonego w wyroku sądu.
- Zasiłku socjalnego dla bezrobotnych, gdyż stanowi wynagrodzenie poniżej minimalnej kwoty wynagrodzenia. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy dług obejmuje niepłacone alimenty. W takim przypadku, komornik musi zostawić 40% zasiłku.
- Świadczeń rodzinnych (np. 500+) oraz alimentów oraz innych świadczeń rodzinnych i społecznych wymienionych w art. 833 § 6 kpc np. dodatków rodzinnych, pielęgnacyjnych, porodowych, dla sierot, zasiłków dla opiekunów czy świadczeń z pomocy społecznej,
- 13 oraz 14 emerytury, jako świadczenie dodatkowe, są wyłączone z egzekucji komorniczej.
- Przedmiotów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie m.in.: lodówka, piekarnik, pralka, kuchenka, znajdujących się w miejscu zamieszkania.
- Przedmioty niezbędne do wykonywania zawodu – ubrania robocze, narzędzia, samochód. Należy pamiętać, że fakt potrzeby danego przedmiotu do realizowania swoich obowiązków należy odpowiednio udowodnić.
- Przedmiotów niezbędnych do nauki (np. książki, przybory naukowe, biurko) oraz sprawowania obrzędów związanych z kultem religijnym (np. obrazy, ołtarzyki, figurki świętych).
- Środków farmaceutycznych i lekarstw potrzebnych na okres trzech miesięcy.
- Przedmioty pierwszej potrzeby: pościel, bielizna, ubrania codzienne, zapasy żywności i opału wystarczające na okres jednego miesiąca.
- Przedmiotów niezbędnych do funkcjonowania ze względu na stan zdrowia dłużnika lub członków rodziny, np. wózek inwalidzki, łóżko rehabilitacyjne.
Co może zająć komornik?
Komornik może zająć m.in.:
- pieniądze zgromadzone na rachunkach osobistych,
- część wynagrodzenia dłużnika z tytułu umowy o pracę,
- część lub całość wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych,
- część renty, emerytury oraz dochodów z innych tytułów,
- zwrot podatku z Urzędu Skarbowego,
- ruchomości (np. sprzęt RTV, samochód) i nieruchomości (np. dom, ziemię rolniczą) należące do dłużnika,
- prawa autorskie (np. zyski ze sprzedaży książek) oraz inne prawa materialne, możliwe do spieniężenia,
- środki ulokowane w akcjach oraz papierach wartościowych,
- zwierzęta domowe i gospodarskie.
Co najpierw zabiera komornik?
Zazwyczaj pierwszym działaniem jakie podejmuje komornik jest zajęcie rachunku bankowego dłużnika. Jednakże, nie ma zasady w jaki sposób i z jakich źródeł komornik będzie próbował wyegzekwować dług. Wynika to z oceny komornika, który decyduje jakie działanie pozwala na najszybsze odebranie pieniędzy. Dodatkowo, działania urzędnika są uzależnione od oczekiwań wierzyciela oraz wyroku sądu. Wyrok opatrzony klauzulą wykonalności dokładnie określa czego może dotyczyć egzekucja wierzytelności.
Przykładowo. Jeśli sąd wydał wyrok, w którym wierzytelność została wyznaczona na kwotę 1000 zł, nie ma sensu egzekwować go z nieruchomości czy samochodu, gdy istnieje możliwość odzyskania tej kwoty np. z wypłaty.
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę
Komornik w pierwszej kolejności będzie próbował odzyskać równowartość długu z wypłaty dłużnika. Ile może zająć komornik z wynagrodzenia? To zależy od źródła utrzymania: rodzaju umowy, świadczenia, a także od pochodzenia zadłużenia. Osoba, która jest dłużnikiem alimentacyjnym musi liczyć się z faktem, że komornik może zabrać większą część wypłaty.
Największą pewność gwarantuje umowa o pracę (zachowamy co najmniej 50% wypłaty). Jeśli, wypłata stanowi równowartość minimalnej krajowej, komornik nie może jej zająć. Wynika to z faktu istnienia kwoty wolnej od zajęcia komorniczego, która stanowi równowartość minimalnego wynagrodzenia.
W przypadku, gdy pensja pochodzi z umowy zlecenie lub umowy o dzieło, komornik ma prawo zająć 100% wypłaty. Co ważne, komornik nie przejmie całej kwoty zarobków z tytułu umowy cywilnoprawnej, jeśli dłużnik udowodni, że wynagrodzenie ma charakter powtarzający się i jest jedynym źródłem dochodu.
Czy komornik może zająć konto bankowe?
Zdecydowanie tak, może on ustanowić zajęcie komornicze konta bankowego dłużnika. Ma on prawo zająć wszystkie środki znajdujące się na wszystkich rachunkach, do kwoty równej 75% wartości pensji minimalnej. Komornik może zajmować rachunek osobisty aż do momentu odzyskania całego zobowiązania.
Po jakim czasie komornik wchodzi na konto? Zajęcie rachunków osobistych jest zazwyczaj pierwszym krokiem w postępowaniu egzekucyjnym. Jest to najprostszy i najszybszy sposób na odzyskanie należności wobec wierzyciela.
Egzekucja komornicza z ruchomości
Kolejną z metod egzekucji długu przez komornika może być zajęcie ruchomości. Jako ruchomości należy rozumieć przedmioty posiadające wartość, które następnie zostaną poddane pod licytację komorniczą.
Zajęciu podlegają tylko ruchomości będące we władaniu dłużnika. Przez władanie należy rozumieć możliwość korzystania z rzeczy i sprawowania nad nią faktycznej władzy. Co ważne, komornik nie bada czy dłużnik jest właścicielem rzeczy.
To które przedmioty zostały zajęte, zostanie odpowiednio wskazane w protokole zajęcia. Komornik samodzielnie wycenia wybrane rzeczy – może też skorzystać z pomocy biegłego. Następnie ruchomości zostaną oznaczone naklejką z pieczęcią komorniczą.
Ze sprzedaży tych przedmiotów urzędnik uzyska pieniądze, które zostaną przekazane wierzycielowi. Co może zabrać komornik z domu? Urzędnik może zająć praktycznie wszystkie przedmioty należące do dłużnika a także te, wobec których posiada podejrzenia, że do niego należą.
Wyjątek stanowią rzeczy, które są niezbędne do normalnego funkcjonowania. Są to:
- podstawowe sprzęty AGD: lodówka, piekarnik czy pralka,
- przedmioty codziennego użytku: ubrania, pościel, żywność,
- przedmioty przeznaczone do wykonywania praktyk religijnych,
- przybory i pomoce naukowe potrzebne do edukacji,
- odznaczenia i dokumenty osobiste.
Co komornik może zabrać z wynajmowanego mieszkania?
Komornik ma prawo zająć wszystkie przedmioty znajdujące się w wynajmowanym mieszkaniu, które nie podlegają wykluczeniu wynikających z zapisów KPC. Może to zrobić, gdy posiada podejrzenie, że dany przedmiot należy do dłużnika.
W przypadku, gdy przedmiot w rzeczywistości należy do właściciela lokalu ma on prawo dochodzić zwolnienie niesłusznie zajętego przedmiotu spod prowadzonej egzekucji. W tym celu konieczne jest wszczęcie postępowania przeciwegzekucyjnego, a konkretnie powództwa ekscydencyjnego.
Co może zająć komornik w mieszkaniu moich rodziców?
Jeśli dłużnik mieszka w domu będącym własnością rodziców, komornik będzie przeprowadzał egzekucję w tym lokalu. Komornik zajmie wyłącznie te przedmioty, które jego zdaniem należą do dłużnika. Istnieje ryzyko, że urzędnik zajmie przedmioty należące do innych domowników. W tym przypadku, rzeczywisty właściciel ruchomości również ma prawo dochodzić swojej własności przez pozew w ramach postępowania przeciwegzekucyjnego.
Co może zabrać komornik osobie niepełnosprawnej?
Nie trzeba się obawiać, że komornik odbierze nam przedmioty potrzebne do życia. Dłużnik z orzeczeniem o niepełnosprawności ma zagwarantowane, że przedmioty niezbędne z uwagi na stan zdrowia są wyłączone spod egzekucji. Komornik nie zabierze również leków. Bezpieczne jest również świadczenia dla niepełnosprawnych.
Zajęcie komornicze a wspólnota małżeńska
Zgodnie z art. 787 kpc sąd może wydać tytuł wykonawczy również przeciwko współmałżonkowi dłużnika. Egzekucja może jednak dotyczyć wyłącznie przedmiotów stanowiących wspólnotę majątkową. Warunkiem jest wykazanie przez wierzyciela, że dług powstał za zgodą małżonka. Małżonek ma prawo do złożenia pozwu z powództwa przeciwegzekucyjnego.
Powództwo przeciwegzekucyjne – sposób na odzyskanie własności przez osoby trzecie
W przypadku, gdy komornik zajmie przedmiot, który nie jest własnością dłużnika, osoba poszkodowana może ubiegać się o zwolnienie zajęcia komorniczego. Taką sytuację przewiduje art. 841. § 1 KPC:
„Osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.”
W tym celu skorzystania ze swoich praw, należy złożyć pozew w ramach powództwa przeciwegzekucyjnego, konkretnie powództwa ekscydencyjnego. Na złożenie pozwu, poszkodowany ma miesiąc, od dnia, w którym dowiedział się o zajęciu przedmiotu.
Egzekucja długu z nieruchomości
Egzekucja należności z nieruchomości jest jedną z metod odzyskiwania długu. Najczęściej zajęcia nieruchomości dokonuje się przy wysokich długach, których odzyskanie jest praktycznie niemożliwe z użyciem innych metod. Podobnie jak w innych przypadkach, to wierzyciel wskazuje co ma obejmować postępowanie egzekucyjne.
Procedura zajęcia nieruchomości jest dokładnie opisana w Kodeksie postępowania cywilnego, dział VI Egzekucja z nieruchomości.
